okres w historii Polski datowany na lata 1831–1856 (właściwie trwał do 1857). Swoją nazwę wziął od nazwiska Iwana Paskiewicza, który w 1832, po upadku powstania listopadowego, decyzją cara Mikołaja I został namiestnikiem Królestwa Polskiego.

Adam Jerzy Czartoryski po upadku powstania listopadowego stanął na czele ugrupowania emigracyjnego, które propagowało hasła ogólnoeuropejskiej rewolucji społecznej. odwoływało się do rozwiązań ustrojowych Konstytucji 3 maja.

Okoliczności wybuchu powstania listopadowego Po koronacji Mikołaja I na króla Polski w Warszawie w maju 1829 roku polityka caratu wobec Królestwa Polskiego zaostrzyła się. Ostatecznie zniknęły nadzieje na przyłączenie pozostałych ziem polskich – Litwy, Wołynia i Podola. Poza Królestwem rozpoczęła się stopniowa rusyfikacja ziem polskich (przesiedlenie na wschód ludności zaściankowej, plan „nawracania unitów na prawosławie", cenzura). W Królestwie coraz większy wpływ na rządy mieli książę Konstanty i Nowosilcow. W związku z zaostrzająca się sytuacją powstało kilka stronnictw, reprezentujących odmienne stanowiska w kwestii przyszłości Polski. Dominującym stanowiskiem wobec carskiej polityki był konserwatyzm kół rządzących. Politycy świadomi byli konieczności i korzyści przyjętych ze związku z Rosją. Inne zdanie miał Adam Jerzy Czartoryski (nowoczesny konserwatyzm), który co prawda miał nastawienie prorosyjskie, ale równocześnie domagał się respektowania konstytucji i autonomii Królestwa. Opozycyjny wobec wspomnianych był nurt liberalny, którego przedstawiciele wierzyli w związek wielkiego mocarstwa z autonomicznym, konstytucyjno-parlamentarnym Królestwem. Najbardziej radykalny był ruch rewolucyjny, którego przedstawiciele domagali się pełnej niezależności i niepodległości państwa polskiego. Ruch spiskowy nie miał jednak wielu członków. Należała do niego głównie elita, miał ograniczony zasięg i nie wypracował jasnego programu niepodległościowego, jednak jego przedstawiciele zwracali uwagę na fakt, że dalsze łamanie praw Polaków przez Rosję doprowadzi do zniesienia autonomii Królestwa. Z planem walki zbrojnej wystąpiło jedynie powstałe w 1828 roku sprzysiężenie podporucznika Piotra Wysockiego. W 1830 roku zmieniła się sytuacja międzynarodowa. W lipcu w Paryżu wybuchła rewolucja przeciw panującemu, zaś w październiku niepodległość proklamowała Belgia, która odłączyła się od Królestwa Zjednoczonych Niderlandów. 20 listopada 1830 roku doszło do ogłoszenia rozkazu carskiego o mobilizacji wojska rosyjskiego i polskiego. Polacy obawiali się, że ich wojsko zostanie użyte wbrew konstytucji poza granicami kraju do tłumienia wolnościowych ruchów, zaś nieobecność polskiego wojska w kraju car może wykorzystać do zniesienia autonomii Królestwa. Ponadto w listopadzie policja wpadła na trop organizacji sprzysiężonych, co groziło aresztowaniami jej członków. Datę wybuchu powstania ustalono na 29 listopada 1830 rok. Wybuch i pierwsze miesiące powstania listopadowego Postanie rozpoczął wieczorny atak cywilnych konspiratorów 29 listopada 1830 roku na Belweder. Spiskowcom nie udało się jednak dostać księcia Konstantego, dlatego z okrzykami wzywającymi do walki wrócili do centrum miasta. Mieszkający na Nowym Świecie i Krakowskim Przedmieściu zamykali z trzaskiem okiennice. Przeciw powstaniu opowiedziała się większość generalicji. Los powstania uratował lud Warszawy (rzemieślnicy, drobni kupcy i handlarze, robotnicy najemni, służba), który spontanicznie przyłączył się do młodych wojskowych, pomagając w zdobyciu Arsenału, a następnie w walkach z oddziałami Konstantego (wojska carskie i część polskich), które 30 listopada 1830 roku opuściły stolicę. Do powstańców przyłączyła się także młoda inteligencja oraz kadra oficerska i podoficerska. Przeciw wystąpili średniozamożni i bogaci mieszczanie, wyższa kadra oficerska oraz polski rząd i aparat państwowy. Władze polskie po wybuchu powstania pragnęły porozumieć się z carem i uspokoić powstańcze nastroje, uważając je za „fatalny incydent”. Poszerzona Rada Administracyjna potępiła powstanie jako „nieodpowiedzialną, młodzieńczą awanturę” i przystąpiła do rokowań ze stojącym pod Warszawą Konstantym. Głównodowodzącym wojsk polskich został mianowany przez Radę gen. Józef Chłopicki. Siły bezpieczeństwa zaczęły rozbrajać cywilnych powstańców. Na ugodowe działania rządu ostro zareagowali powstańcy oraz liberałowie. Zażądali zmiany składu Rady Administracyjnej (przystąpił do niej Joachim Lelewel), ponadto powołali nowe Towarzystwo Patriotyczne - zwane Klubem Patriotycznym (prezesem został Joachim Lelewel, zaś przywódcą Maurycy Mochnacki), które miało nie dopuścić do wyciszenia powstania. 3 grudnia, gdy do Warszawy powróciły wojska polskie pozostające do tej pory pod zwierzchnictwem Konstantego, Radę Administracyjną przekształcono w Rząd Tymczasowy, na którego czele stanął książę Czartoryski (do rządu weszli Joachim Lelewel i Michał Radziwiłł.). Mimo iż przewagę w rządzie nadal mieli przeciwnicy powstania musieli oni uznać jego wybuch jako coś dokonanego – do Warszawy zaczęła ściągać powstańcza szlachta, także z innych zaborów. Rząd wezwał do aktywności dawnych członków wojska napoleońskiego, a na 18 grudnia zwołał do Warszawy sejm. 5 grudnia przeciwny rozruchom generał Chłopicki ogłosił się dyktatorem powstania, by doprowadzić do pomyślnych rokowań z carem i uśmierzyć rewolucyjnych nastrojów. Między innymi zaczął rozbrajać lud Warszawy. Większość zjeżdżających do Warszawy na sejm posłów miała nastawienie propowstaniowe, podobnie jak prasa, która krytykowała ugodowość Chłopickiego. 18 grudnia w odpowiedzi na apel Mikołaja I o natychmiastową kapitulację sejm uznał powstanie za narodowe. Dyktator nadal dążył do porozumienia z Rosją, nie przygotowywał się do wojny, zamknął opozycyjne pisma i zdecydowanie zwalczał patriotów, co gasiło powstańczy zapał. 7 stycznia 1831 roku, wobec braku porozumienia, sejm przyjął rezygnację Chłopickiego. Dyskutowana detronizacja Mikołaja I została uchwalona przez sejm pod naciskiem opinii społecznej, podburzanej przez członków Towarzystwa Patriotycznego, 25 stycznia 1831 roku. Wraz z odcięciem się od Rosji zdecydowano o zmianie ustroju – Polska miała stać się monarchią konstytucyjną, pełnię władzy ustawodawczej przejął sejm, to ten organ także wyznaczał członków rządu i wybierał wodza naczelnego. Pierwszym wybranym przywódcą został generał Michał Radziwiłł.. Rząd Narodowy wybrany 29 stycznia reprezentował wszystkie siły polityczne w kraju (konserwatyści – zgadzali się na wojnę z Rosją, licząc na szybkie przeniesienie kwestii polskiej na arenę międzynarodową, w kwestii chłopskiej nie mieli własnych pomysłów przedstawiciele opozycji kaliskiej – opowiadali się za stopniowym oczynszowaniem chłopów, radykałowie – grupa najbardziej zróżnicowana – od liberalizmu po niemal rewolucyjne nastawienie). Wojna polsko-rosyjska 5 lutego 1831 roku wojska Mikołaja I (około 120 tysięcy) wkroczyły pod dowództwem Iwana Dybicza do Królestwa. Polska armia, licząca około 50 tysięcy była gorzej uzbrojona, nie miała dużych możliwości mobilizacyjnych, jednak była wzorowo wyszkolona, przewyższając nieraz pod względem technicznym żołnierzy cara. O ile młode kadry oficerskie były pełne nadziei na zwycięstwo i zapału, o tyle generalicję cechował sceptycyzm – nie potrafiła kierować dużymi oddziałami, koordynować działań różnych formacji wojskowych. Kierujący polityką zagraniczną Czartoryski dążył do umiędzynarodowienia sprawy polskiej – uzyskania neutralności Austrii i Rosji oraz zyskania poparcia Francji i Wielkiej Brytanii. Państwa zachodnie mimo deklaracji sympatii, nie miały żywotnych interesów w mieszanie się w polską sprawę, nie uznawały też powstańczego rządu. 14 lutego pod Stoczkiemdoszło do pierwszego, zwycięskiego starcia oddziałów generała Józefa Dwernickiego z 80 tysięczną armią Dybicza idąca na Warszawę. W kolejnych dniach oddziały polskie kilkakrotnie ścierały się z Rosjanami (sukcesy pod Kałuszynem i pod Dobrem). Do decydującego w tej fazie wojny starcia doszło pod Olszynką Grochowską, gdzie taktyką dowódczą wykazał się generał Chłopicki. Po tym, jak odniósł rany, inni dowódcy nie potrafili pokierować walką i musieli wycofać się w stronę Pragi, ponosząc wielkie straty. Dybicz jednak znacznie uszczuplonymi środkami nie mógł kontynuować ofensywy. Kolejnym wodzem naczelnym został Jan Skrzynecki, który zaakceptował strategię doradcy – generała Ignacego Prądzyńskiego. Wojska polskie odcięły główne siły Dybicza od zaplecza. Oddziały pod dowództwem Prądzyńskiego rozbiły 31 marca pod Wawrem i pod Dębem Wielkim, a następnie 11 kwietnia pod Iganiami osłaniający magazyny rosyjskie korpus Jerzego Rosena. Kontynuacja walk została wstrzymana w związku z kunktatorskim zachowaniem Skrzyneckiego, który, podobnie jak Czartoryski, liczył na mediację z Rosjanami i udział (jak w sprawie Belgii czy Grecji) Francji i Wielkiej Brytanii. Kolejny plan Prądzyńskiego został wstrzymany, a połączone siły rosyjskie rozbiły polskie wojska 26 maja pod Ostrołęką (szarża artylerii konnej gen. Józefa Bema). Duch młodych oficerów załamał się, generalicja straciła jakiekolwiek nadzieje na zwycięstwo, a żołnierze przestali ufać swym dowódcom. Oprócz regularnych walk polsko-rosyjskich głównie na terenie zaboru rosyjskiego i ziem Królestwa zajętych przez Rosjan trwały walki partyzanckie. Na Litwie i części Białorusi wybuchło krwawo stłumione ogólnonarodowe powstanie (udział Emilii Plater). Podobne działania, choć związane głównie ze szlachtą rozegrały się na Ukrainie. Oddziały polskie wysłane na pomoc powstańcom były zbyt słabe. Zostały wyparte przez Rosjan i internowane w Austrii i Prusach. Polacy z innych zaborów włączali się w powstańczy trud, dając ochotników (z Wielkiego Księstwa Poznańskiego ok. 3 tysięcy), zaopatrzenie, żywność i środki finansowe. Upadek powstania listopadowego W czerwcu 1831 roku sytuacja powstańców wciąż się pogarszała. Na czele armii rosyjskiej stanął marszałek Iwan Paskiewicz, który przez północne Mazowsze poprowadził swe wojska w kierunku stolicy. Skrzynecki pragnął pertraktować z Rosjanami, szczególnie, że w Warszawie panowały choroby, drożyzna, strach przez zemstą cara. Lud pragnął znaleźć winnych klęski generałów-zdrajców, między innymi biorąc udział w masowych demonstracjach (29 czerwca). W lipcu wojska rosyjskie wciąż posuwały się w stronę Warszawy. Skrzynecki, jak i jego następca Henryk Dembiński unikali starcia, nakazując wojsku cofanie się w stronę stolicy. 15 sierpnia rozhisteryzowana ludność Warszawy dokonała samosądu nad aresztowanymi oficerami, posądzanymi o szpiegostwo i zdradę. Sejm szefem rządu mianował Jana Krukowieckiego, dając mu dyktatorskie kompetencje. Nowy dowódca powstania rozpoczął pacyfikację tłumu Warszawiaków oraz podjął próby mediacji z Paskiewiczem, wierząc, że po zduszeniu „rewolucji w Warszawie” car zgodzi się na utrzymanie autonomii Królestwa i konstytucyjnych praw. Sejm jednak (pod wpływem „kaliszan”) odrzucił projekt kapitulacji, a armia rosyjska 6 września wkroczyła do stolicy. Obrona Warszawy była nieskoordynowana, zaciekle broniła się Wola (gen. Józef Sowiński), zaś dowództwo coraz silniej naciskało na kapitulację. 8 września sejm odwołał prezesa Rządu Narodowego, a także wodza naczelnego, akceptując wyłącznie kapitulację Warszawy. Dzięki temu wojska polskie wraz z przywódcami powstania i zaangażowanymi w nie publicystami, młodzieżą, mogły opuścić miasto i udać się w stronę granic z Austrią i Prusami, gdzie zostały internowane – odpowiednio 28 września i 5 października. Ostatnia skapitulowała twierdza Zamość – 21 października 1831 roku. Skutki powstania listopadowego Mimo zdecydowanej klęski powstania listopadowego i dotkliwych represji popowstaniowych podkreśla się jego znaczenie dla kształtowania narodowej tożsamości i świadomości Polaków. Przyczyny klęski były przez kolejne dziesięciolecia dyskutowane. Przede wszystkim powstanie było dziełem szlachty i inteligencji pochodzenia szlacheckiego, co w sposób znaczny ograniczało jego zasięg (brak rozwiązania sprawy chłopskiej). Powstanie wywołała grupa młodych spiskowców, a zaskoczona tym generalicja i ludzie władzy od początku nie wierzyli w sukces przedsięwzięcia, marnując szanse na lepsze przygotowania militarne i tracąc czas na pertraktacje z Rosjanami. Mimo to żołnierze wykazali się na polu bitwy doświadczeniem i męstwem, podejmując równą walkę z największą ówczesną europejską armią. Nie udało się przenieść sprawy polskiej na arenę międzynarodową – zarówno Wielka Brytania oraz Francja, jak i Austria oraz Prusy nie zamierzały ingerować w wewnętrzne sprawy Rosji, unikając konfliktu z carem. Uznanie polskiej niepodległości godziłyby w porządek ustalony na kongresie wiedeńskim, gwarantującym do wybuchu I wojny światowej względną równowagę na kontynencie. Podkreśla się jednak, że wydarzenia w Polsce w 1830-1831 roku wpłynęły na kształtowanie liberalnych i narodowowyzwoleńczych poglądów w całej Europie. Inną dotkliwą kwestią odnoszącą się do listopadowego wybuchu były represje po upadku powstania. Iwan Paskiewicz otrzymał tytuł księcia warszawskiego i namiestnika z nieograniczoną władzą, a całe Królestwo Polskie było okupowane przez wojska cara. Na całe Królestwo nałożono olbrzymie kontrybucję, w Warszawie wybudowano więzienie i twierdzą – cytadelę. Uczestników powstania wcielano masowo do rosyjskiej armii i wysyłano na 15 lat do służby w Rosji. Wojsko polskie przestało istnieć. Uczestnikom powstania i członkom Rządu Narodowego wytoczono procesy, w których zapadały surowe kary (śmierć lub zesłanie na Syberię). Nastąpiła konfiskata majątków (około 10% w skali całego kraju). Z Królestwa uczyniono prowincję imperium rosyjskiego, z niewielką autonomią administracyjną i skarbową, a konstytucję zastąpiono wydanym 14 lutego 1832 roku Statutem Organicznym. Zgodnie z nim Królestwo miało zachować odrębność ustrojową i własny rząd, stanowiąc jednak część składową Cesarstwa. Statut likwidował sejm, pozostawiając jednak Radę Administracyjną. Rada Stanu przestała pełnić swą rolę (zlikwidowano ją w 1841 roku). Statut gwarantował jednak wolność słowa, druku, wolności obywatelskie i narodowe oraz samorząd, jednak zapisów tych nie przestrzegano, wprowadzając cenzurę i system rządów policyjnych. Po upadku powstania na Królestwo została nałożona wielka kontrybucja, dodatkowo obywatele zmuszeni byli utrzymywać stacjonujące wojsko rosyjskie oraz ponieść koszty wznoszenia twierdz. Najszerszy zakres represje miały na terenie włączonym do Cesarstwa – dążono do pełnej integracji tych ziem z Rosją. Drobną szlachtę masowo przesiedlano na wschód, zniesiony został Wileński Okręg Naukowy, zamknięte zostało Gimnazjum Wołyńskie w Krzemieńcu, likwidowano klasztory katolickie, a w 1839 doprowadzono do formalnej likwidacji Kościoła unickiego. W Królestwie z kolei zamknięto Uniwersytet Warszawski, Akademię Wileńską i inne uczelnie, a także Towarzystwo Przyjaciół Nauk, wywożąc zbierane przez lata biblioteczne zbiory. Zaniedbano szkolnictwo elementarne, a średnie ograniczono w znacznym stopniu. Wśród gospodarczych represji najbardziej w interesy polskie uderzyło wprowadzenie wysokiego cła na wyroby sprowadzane z Królestwa do Rosji, co zahamowało rozwój polskiego przemysłu. Na przełomie lat trzydziestych i czterdziestych podporządkowano Petersburgowi szkolnictwo oraz administrację terenową (podział na gubernie w miejsce województw). Wprowadzono rosyjski system monetarny, a także system miar i wag. Dowiedz się więcej Komentarze artykuł / utwór: Powstanie listopadowe – przyczyny, przebieg, skutkiDodaj komentarz (komentarz może pojawić się w serwisie z opóźnieniem)

XXXI. Ziemie polskie i ich mieszkańcy w latach 1815–1848. Uczeń: 1) charakteryzuje sytuację polityczną, społeczno‑gospodarczą i kulturową Królestwa Polskiego, ziem zabranych, zaboru pruskiego i austriackiego; 2) wyjaśnia genezę powstania listopadowego i opisuje jego następstwa;

Przejdź do zawartości Ile dni do matury?KontaktMoje kontoKoszyk Kursy WideoKursy E-bookKorepetycjeFiszkiNotatki i ZadaniaO NasBlog XIX wiek – część Tomkowski2021-09-18T20:38:47+02:00 Zadania maturalne z Historii Temat: XIX wiek (część 3.) Zadania pochodzą z oficjalnych arkuszy maturalnych CKE, które służyły przeprowadzaniu majowych egzaminów. Czteroznakowy kod zapisany przy każdym zadaniu wskazuje na jego pochodzenie: S/N – „stara”/”nowa” formuła; P/R – poziom podstawowy/rozszerzony; np. 08 – rok 2008. Zbiór zadań maturalnych w formie arkuszy, możesz pobrać >> TUTAJ <<. Zadanie 131.(NR16) Anonimowa piosenka o Berku Joselewiczu1 Gdy nie stało Naczelnika, Nie dał się pan Berko zdurzyć2. Gdy nie stało Naczelnika, W rękę pika, na konika, Z Francuzami wnet się zbratał. Bonapart zrobił go szefem,[…] Potem pod księciem Józefem,[…] Bił się w dwójnasób, bo wet za wet, Za Żyda i za Polaka! M. Janion, Bohater, spisek, śmierć. Wykłady żydowskie, Warszawa 2009, s. 43. 1 Berek Joselewicz – polski kupiec pochodzenia żydowskiego, pułkownik wojska polskiego. 2 Zdurzyć – oszukać. Na podstawie zamieszczonego utworu zaznacz wydarzenie, w którym uczestniczył Berek Joselewicz. A. konfederacja barska B. konfederacja targowicka C. wojna w obronie Konstytucji 3 maja D. wojna Księstwa Warszawskiego z Austrią Zadanie 132.(NR16) Fotografia. Belweder poprawne dokończenie zdania. Budynek przedstawiony na fotografii jest reprezentatywny dla A. baroku. B. manieryzmu. C. klasycyzmu. D. secesji jakie wydarzenia tzw. nocy listopadowej rozegrały się w budynku przedstawionym na fotografii. C. Przykładowa odpowiedź Nocą 29/30 listopada 1830 roku spiskowcy zaatakowali Belweder, który był siedzibą Wielkiego Ks. Konstantego. Celem ataku było zabicie lub pochwycenie księcia. Zadanie 133. (NR16) Rodzina Hauke – fragment genealogii Rozpoznaj przedstawicieli rodziny Hauków, o których informacje podano w tabeli. Wpisz ich imiona do odpowiednich rubryk. 1. Maurycy 2. Władysław Leopold/ Władysław 3. Józef Ludwik 4. Aleksander Zadanie 134.(NR16) Rozstrzygnij, które z zamieszczonych wyżej źródeł przedstawia godło ustanowione podczas powstania styczniowego i wyjaśnij jego symbolikę. Przykładowa odpowiedź Rozstrzygnięcie Źródło 2. Wyjaśnienie Trójdzielna tarcza z symbolami Polski (Orzeł), Litwy (Pogoń) i Rusi/Ukrainy (Archanioł Michał) zapowiadała odrodzenie się Rzeczypospolitej złożonej z trzech równoprawnych elementów. Symbolika odnosi się do trzech elementów składowych Rzeczypospolitej (Polska, Litwa, Ruś/Ukraina). Zadanie 135.(NR16) Fragment wypowiedzi programowej z epoki[…] [P]aństwo może stworzyć tylko naród zdrowy, silny, liczny, posiadający wydatną indywidualność, spójny i silnie do tej odrębności przywiązany; państwo polskie stworzy przede wszystkim naród polski, z rdzennie polskiej ludności złożony, polską żyjący kulturą, gdy zdobędzie on odpowiednią siłę wewnątrz i na zewnątrz, wtedy, w odpowiedniej chwili, może jednać sobie koncesjami tych, których będzie potrzebował: wtedy ustępstwa te będą właściwie ocenione jako ustępstwa silnych, gdy dziś słaba Polska ustępstwami tymi tylko rozzuchwala rozmaite żywioły przeciw sobie. Wiek XIX w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, oprac. M. Sobańska–Bondaruk, S. B. Lenard, Warszawa 1998, s. 432–433. Podaj nazwę nurtu polskiej myśli politycznej ukształtowanego na przeł. XIX i XX w. i reprezentowanego przez zacytowany tekst. Swoją odpowiedź uzasadnij, przywołując dwa argumenty. Przykładowa odpowiedź Nazwa Ruch narodowy/ nacjonalizm/ endecja. Uzasadnienie – idea państwa narodowego, – siła państwa polskiego zależy od siły narodu polskiego, – kultywowanie polskiej tradycji i rozwój kultury, – egoizm narodowy. Zadanie 136.(SP17) Tabela. Przemysł bawełniany w Anglii w latach 1760–1840 Podkreśl poprawne dokończenie zdania. Do największego zwielokrotnienia ilości bawełny importowanej do Anglii doszło w latach A. 1760–1780. B. 1780–1800. C. 1800–1820. D. 1820–1840. Sformułuj wniosek dotyczący związku między zmianami ilości bawełny importowanej do Anglii w 2. poł. XVIII i 1. poł. XIX w. a liczbą mechanicznych wrzecion i warsztatów mechanicznych. Podaj stosowaną w historiografii nazwę dla określenia procesu, którego skutki zobrazowano danymi w tabeli. B. Przykładowa odpowiedź Wzrost liczby mechanicznych wrzecion i warsztatów tkackich spowodował większe zapotrzebowanie na bawełnę Poprawna odpowiedź rewolucja przemysłowa Zadanie 137.(SP17) Fotografia. Obiekt wzniesiony w Paryżu w latach 1806–1808 Na podstawie: Epoki i kierunki w kulturze. Encyklopedia PWN, Warszawa 2008, s. 336. Podkreśl poprawne dokończenie zdania. Obiekt widoczny na fotografii wzniesiono w stylu A. klasycystycznym. B. rokokowym. C. secesyjnym. D. barokowym. Podkreśl poprawne dokończenie zdania. Obiekt widoczny na fotografii nawiązuje swoją formą do kultury A. starożytnego Egiptu. B. starożytnej Grecji. C. starożytnego Rzymu. D. starożytnej Persji. Podkreśl poprawne dokończenie zdania. Widoczny na fotografii obiekt wzniesiono w celu upamiętnienia A. zmiany ustroju. B. koronacji władcy. C. narodzin następcy tronu. D. zwycięstw militarnych. A. Poprawna odpowiedź C. Poprawna odpowiedź D. Zadanie 138.(SP17) Sandor Petӧfi, Armia siedmiogrodzka [fragment] Wątpić w zwycięstwo? Przecież Bem z nami, Szermierz wolności – szafarz naszych losów, On – Ostrołęki gwiazda krwawa Idzie na czele płomień zemsty niosąc.[…] Los dwóch narodów tu się zespolił, Polski i Węgier. Cóż trzeba więcej? Na pewno wspólne wywalczą cele, Ująwszy się za ręce. Historia powszechna. Czasy nowożytne 1640–1870. Wybór tekstów źródłowych, red. B. Krauze, Warszawa 1951, s. 317–318 Wyjaśnij, o jakie wspólne cele walczyły narody wymienione w wierszu. Podaj rok, w którym najwcześniej mógł powstać wiersz. Poprawna odpowiedź Oba narody walczyły o niepodległość (wolność). Poprawna odpowiedź 1848/1849 Zadanie 139.(SP17) Mapy Ameryki Południowej Na podstawie: A. Pankowicz, Historia […], Warszawa 1998, s. 32, 33. Na podstawie map i własnej wiedzy oceń prawdziwość poniższych zdań. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe. Zadanie 140. (SP17) Angielskie rysunki satyryczne dotyczące wojny krymskiej Podaj nazwę państwa, które ukazano na rysunku pod postacią niedźwiedzia. Wyjaśnij, jak zmieniła się sytuacja polityczna tego państwa w latach 1853–1855. W odpowiedzi odwołaj się do treści obu rysunków. Poprawna odpowiedź Rosja [Cesarstwo Rosyjskie] Przykładowa odpowiedź W 1853 r. Rosja była poważnym zagrożeniem dla Turcji – na rysunku potężny rosyjski niedźwiedź „przytula” do siebie symbolizującego Turcję indyka w taki sposób, że prawie go dusi. W 1855 r. w czasie wojny krymskiej pozycja Rosji uległa znacznemu osłabieniu – na rysunku ukazano, że rosyjski niedźwiedź znalazł się w pułapce, na skutek poparcia jakiego udzieliły Turcji inne państwa [Anglia, Francja i Austria], które symbolizują umundurowane postacie „myśliwych” czyhające na niedźwiedzia. Zadanie 141.(SP17) Uzupełnij tabelę – wpisz nazwy nurtów myśli społeczno-politycznej. Wybierz je spośród podanych. chrześcijańska demokracja komunizm konserwatyzm liberalizm K. Marks, F. Engels, […], Warszawa 1953, s. 48;[…] Materiały i rozprawy do teorii, dziejów i współczesności […], Warszawa 1993, s. 34; Źródła i materiały do nauczania historii, red. S. Sierpowski, Warszawa 1998, s. 205. Poprawne odpowiedzi A – komunizm B – liberalizm C – chrześcijańska demokracja Zadanie 142.(SP17) Rewers medalu pamiątkowego z XIX w. Podkreśl poprawne dokończenie zdania. Medal upamiętniał uwłaszczenie chłopów ogłoszone przez A. Fryderyka Wilhelma w zaborze pruskim. B. Ferdynanda I w Galicji. C. Rząd Narodowy w zaborze rosyjskim. D. Aleksandra II zaborze rosyjskim. Podaj polityczny cel wydania dekretu upamiętnionego medalem. Wyjaśnij przyczynę umieszczenia podwójnej datacji na medalu. Poprawna odpowiedź D. Poprawna odpowiedź Odciągniecie chłopów od udziału w powstaniu styczniowym. Poprawna odpowiedź W Królestwie Polskim obowiązywało podawanie daty według „nowego stylu” (kalendarza gregoriańskiego) oraz „starego stylu” (kalendarza juliańskiego), używanego w Rosji. Zadanie 143.(SP17) Ilustracja. Uczony i jego wynalazek Podkreśl poprawne dokończenie zdania. Wynalazca przedstawiony na ilustracji to A. Aleksander Graham Bell. B. Thomas Alva Edison. C. Gottlieb Daimler D. Alfred Nobel. Podkreśl poprawne dokończenie zdania. Wynalazku, który został zaprezentowany na ilustracji, dokonano w okresie między A. kongresem wiedeńskim a Wiosną Ludów. B. Wiosną Ludów a wojną secesyjną. C. wojną secesyjną a wybuchem I wojny światowej. D. zakończeniem I wojny światowej a wybuchem II wojny światowej. Poprawna odpowiedź B. Poprawna odpowiedź C. Zadanie 144.(SP17) Podaj wydarzenia, w wyniku których doszło do usunięcia pomników zaprezentowanych na fotografiach A i B. Podaj, jakie znaczenie dla historii Niemiec odegrały obie postaci, którym poświęcono pomniki. Podaj nazwę funkcji, którą postać przedstawiona na pomniku oznaczonym literą A pełniła w latach 1871–1890. Przykładowa odpowiedź Pomnik A: Włączenie Poznania [Wielkopolski] do Polski po I wojnie światowej [w wyniku powstania wielkopolskiego, klęski Niemców w I wojnie, decyzje traktatu wersalskiego]. Pomnik B: Włączenie Wrocławia do Polski po II wojnie światowej [w wyniku klęski Niemiec w II wojnie, zmiany granic Polski po II wojnie]. Przykładowa odpowiedź Obaj doprowadzili do zjednoczenia Niemiec. Przykładowa odpowiedź Kanclerz Niemiec [Rzeszy Niemieckiej] Zadanie 145.(SR17) Na podstawie tekstu źródłowego wykonaj polecenie. Fragment wspomnień Jana Bartkowskiego Była to pierwsza wieść o rewolucji we Francji. Im bliżej dochodziły nas szczegóły o walce lipcowej, tym większe wyradzały się nadzieje w wyobraźni żywej młodzieży. Wkrótce uczniowie uniwersytetu zaczęli wracać do stolicy, a że i wojsko już opuszczało obóz pod Powązkami, akademicy i podchorążowie oraz oficerowie młodsi piechoty skwapliwie garnęli się w małe kółka i cichaczem rozprawiali już nie tyle o wypadkach w Paryżu, jak raczej o prawdopodobieństwie powstania własnego kraju i pomocy w takim razie ze strony Francji. J. Skowronek, […], Warszawa 1987, s. 71. Zaznacz poprawne dokończenie zdania i uzasadnij swój wybór. Tekst źródłowy zawiera charakterystykę sytuacji społecznej przed wybuchem powstania A. kościuszkowskiego. B. listopadowego. C. krakowskiego. D. styczniowego. Prawidłowa odpowiedź B. Przykładowe uzasadnienie: – rewolucja lipcowa była inspiracją do wybuchu powstania listopadowego; – przed powstaniem listopadowych zakładano tajne koła spiskowe, w tek[cie autor tak|e mówi o zakładanych tajnych kółkach (spiskach); – tekst mówi o aktywności spiskowej studentów, podchorążych i młodszych oficerach, którzy byli w powstaniu listopadowym główną siła sprawczą. Zadanie 146.(SR17) Na podstawie mapy i własnej wiedzy wykonaj polecenie. Zaznacz poprawne dokończenie zdania i uzasadnij swój wybór. Mapa przedstawia Europę A. przed wybuchem Wielkiej Rewolucji Francuskiej. B. w czasie wyprawy Napoleona do Rosji. C. po zakończeniu kongresu wiedeńskiego. D. w drugiej połowie XIX wieku. Prawidłowa odpowiedź C. Przykładowe uzasadnienie: – podział ziem polskich (Królestwo Polskie, Rzeczpospolita Krakowska); – obecność na mapie zjednoczonych Niderlandów. Zadanie 147.(SR17) Na podstawie tekstu źródłowego wykonaj polecenie. Fragment opracowania historycznego Obóz [ten], rozwijając szeroką akcję paradyplomatyczną, liczył na pomoc ze strony mocarstw zachodnich, głównie Francji i Wielkiej Brytanii, marząc o sytuacji, w której doszłoby do wojny między nimi a Rosją, co stworzyłoby warunki do podniesienia sprawy polskiej na forum międzynarodowym. Niepodległa Polska miała być liberalną monarchią konstytucyjną o dziedzicznym tronie, zgodnie z zapisem Konstytucji 3 maja […]. Miano w niej przeprowadzić uwłaszczenie chłopów, za odszkodowaniem właścicieli ziemskich.[O]czywiście szlachcie nadal przypadałaby rola przywódcza w kraju. Historie Polski w XIX wieku, red. A. Nowak, t. 4, Warszawa 2015, s. 144. Podaj stosowaną w historiografii nazwę obozu Wielkiej Emigracji, którego dotyczy tekst. Uzasadnij swoją odpowiedź, przywołując dwa argumenty. Poprawna odpowiedź Nazwa: Hotel Lambert / obóz konserwatywno-liberalny (konserwatywny) / obóz Adama Jerzego Czartoryskiego. Przykładowe uzasadnienie: – przekonanie o wadze dyplomacji; – odzyskanie niepodległości możliwe dzięki sprzyjającej sytuacji międzynarodowej (konflikt państw zachodnich z Rosją); – ustrój monarchiczny przyszłej Polski; – bazowanie na zasadach Konstytucji 3 maja; – deklaracja uwłaszczenia chłopów za odszkodowaniem. Zadanie 148.(SR17) Na podstawie danych z tabeli i własnej wiedzy wykonaj polecenie. Tabela. Rozwój kolei (długość uruchomionych linii w km) Oceń prawdziwość poniższych zdań. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe. Poprawna odpowiedź 1 – F 2 – P 3 – F Zadanie 149.(SR17) Na podstawie diagramu i własnej wiedzy wykonaj polecenie. Diagram. Aktywność społeczno-polityczna społeczeństwa polskiego w XIX wieku Wyjaśnij, dlaczego aktywność społeczno-polityczna Polaków w XIX wieku podlegała ewolucji. Przykładowe odpowiedzi: – W I połowie XIX wieku spiski niepodległościowe i zbrojne powstania brały górę nad sprawami społecznymi, w II połowie XIX wieku robotnicy stają się dużą, zorganizowaną grupą, która podejmuje walkę o sprawy społeczne, socjalne. – Klęski powstań narodowych spowodowały osłabienie dążeń niepodległościowych. – Rozwój kapitalizmu/przemysłu w II poł. XIX w. spowodował, że nowe grupy społeczne podjęły walkę o sprawy socjalne. Zadanie 150.(SR17) Źródło A Fragment pracy Alexisa de Tocquevilla Zasada: „Niech nie płaci podatków, kto nie bierze udziału w ich ustanowieniu” wydaje się równie solidnie ugruntowana we Francji co w samej Anglii. […] W osiemnastym wieku w Anglii korzysta z przywileju podatkowego ubogi, we Francji – bogaty. Tam arystokracja wzięła na siebie największe ciężary publiczne, byle jej pozwolono rządzić; tu – aż do końca zachowała immunitet podatkowy, żeby się cieszyć po utracie władzy. […] Mazarin […] chciał obłożyć podatkiem najbogatszych obywateli, a ściągnął go z nędzarzy; ale skarb nic na tym nie stracił. […] Chęć zapobieżenia, by naród, od którego domagano się pieniędzy, nie zaczął w zamian domagać się wolności, kazał czuwać nieustannie nad tym, by klasy pozostały sobie dalekie i obce. […] W tej nieustającej wojnie pretensji i inicjatyw Wasza Królewska Mość zmuszony jest decydować o wszystkim sam. A. de Tocqueville, Dawny ustrój i rewolucja, Kraków 1994, s. 119, 121, 126. Na podstawie źródła A wykonaj polecenia. Wyjaśnij, jaka – według Tocquevilla – istniała zależność między płaceniem podatków a udziałem w sprawowaniu władzy w Anglii i Francji. Przykładowe odpowiedzi – W Anglii upowszechniła się zasada, że kto płaci podatki ma wpływ na rządzących[przestrzeganie praw, skalę wolności]. – W Anglii, ci którzy płacili podatki uczestniczyli w sprawowaniu władzy, we Francji arystokracja została zwolniona z płacenia podatków i król rządzi samodzielnie. Zadanie 151.(SR17) Podaj dwie okoliczności, które przyczyniły się do ustanowienia rządów absolutnych we Francji. Przykładowa odpowiedź – We Francji arystokracja (ludzie bogaci) zrzekła się władzy za cenę zachowania przywilejów podatkowych. – Wrogie i skłócone stany/klasy nie mogły współpracować i bronić swoich interesów. Zadanie 152.(SR17) Źródło A Fragment artykułu współczesnego historyka Anthony’ego Uptona Wybuchające od czasu do czasu rozruchy i protesty ludowe [we Francji i Hiszpanii w XVII w.] dotyczyły zazwyczaj problemów lokalnych. […] W większości wypadków elity lokalne były doskonale świadome własnych interesów i starały się wynegocjować kompromisowe porozumienie z władcą, jeśli mimo to niepokoje trwały nadal, czynnie pomagały mu w zaprowadzeniu porządku. Żadna z tych rewolt nie naruszyła istniejących struktur władzy głównie dlatego, że powstańcy nie byli w stanie przekroczyć bariery intelektualnej, każącej im nadal wierzyć w boski charakter władzy panującego. A. Upton, Polityka, [w:] Zarys historii Europy. XVII wiek, Warszawa 2003, s. 123 Źródło B Charles Talleyrand, Pamiętniki [fragment] Każdy czuł się zbyt rządzony. […] Każdy młody człowiek, ledwie się znalazł w kolegium czy akademii, już uważał zastosowanie tego, czego się tam nauczył czy co przeczytał, za niezbędną zdobycz rozumu ludzkiego. Każdy stan chciał się odnowić. […] Deputacja trzeciego stanu, zanim zatryumfowała nad dwiema pozostałymi, zajęła się sporządzaniem Deklaracji Praw. […] Deklaracja była niczym innym jak teorią równości […]. Nie ma między ludźmi różnicy i nie powinno być. […] Lud jest źródłem wszelkiej władzy politycznej, a zarazem jej kresem. Tylko do niego należy suwerenność. […] Było zupełnie oczywiste, ze dziedziczna monarchia nie daje się połączyć z zastosowaniem takiej teorii. Ch. Talleyrand, Pamiętniki, Londyn 1994, s. 114–115, 126–128 Na podstawie źródeł A i B wykonaj polecenie. Rozstrzygnij, czy autorzy źródeł prezentują podobne opinie o relacjach między społeczeństwem a monarchą. Odpowiedź uzasadnij. Poprawna odpowiedź Nie Przykładowe uzasadnienie: W źródle H autor twierdzi, że buntujące się społeczeństwo nigdy nie przekraczało istniejącego porządku społecznego zakładającego boski charakter władzy, natomiast w źródle I autor opisuje proces buntu społecznego, w którym (pod wpływem idei oświeceniowych) boski charakter władzy został zakwestionowany. Zadanie 153.(NR17) Fragment opracowania historycznego [P]o zwolnieniu z więzienia […] zdecydował się pożegnać cara Pawła I i podziękować mu za obdarzenie wolnością ok. 12000 Polaków. Bóle uniemożliwiły mu chodzenie, wniesiono więc Naczelnika na krześle […], dzięki temu nie musiał klękać przed carem, aby ucałować zgodnie z ceremonią dłoń władcy. Jak się ubrał […] generał lejtnant wojska polskiego? Nałożył mundur generała armii amerykańskiej. Na podstawie: […] w oczach artystów i historyków, red. E. Biernacka, Warszawa 1995, s. 69. Rozpoznaj postać (podaj imię i nazwisko), której dotyczy ten opis. Uzasadnij swoją odpowiedź, przywołując dwa argumenty. Poprawna odpowiedź Postać: Tadeusz Kościuszko Przykładowe uzasadnienie: – jest nazwany w tekście Naczelnikiem; – tekst zawiera informację o tym, że jest generałem polskim; – tekst informuje, że był generałem amerykańskim [brał udział w walkach o niepodległość Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej]. Zadanie 154.(NR17) Fragment opracowania historycznego Obóz [ten], rozwijając szeroką akcję paradyplomatyczną, liczył na pomoc ze strony mocarstw zachodnich, głównie Francji i Wielkiej Brytanii, marząc o sytuacji, w której doszłoby do wojny między nimi a Rosją, co stworzyłoby warunki do podniesienia sprawy polskiej na forum międzynarodowym. Niepodległa Polska miała być liberalną monarchią konstytucyjną o dziedzicznym tronie, zgodnie z zapisem Konstytucji 3 maja […]. Miano w niej przeprowadzić uwłaszczenie chłopów, za odszkodowaniem właścicieli ziemskich.[O]czywiście szlachcie nadal przypadałaby rola przywódcza w kraju. Historie Polski w XIX wieku, red. A. Nowak, t. 4, Warszawa 2015, s. 144. Podaj stosowaną w historiografii nazwę obozu politycznego Wielkiej Emigracji, którego dotyczy tekst. Uzasadnij swoją odpowiedź, przywołując dwa argumenty. Poprawna odpowiedź Nazwa: Hotel Lambert / obóz konserwatywno-liberalny [konserwatywny] / obóz [Adama Jerzego] Czartoryskiego. Przykładowe uzasadnienie: – przekonanie o wadze dyplomacji; – odzyskanie niepodległości możliwe dzięki sprzyjającej sytuacji międzynarodowej (konflikt państw zachodnich z Rosją); – ustrój monarchiczny przyszłej Polski; – bazowanie na zasadach Konstytucji 3 maja; – deklaracja uwłaszczenia chłopów za odszkodowaniem. Zadanie 155.(NR17) Ukaz uwłaszczeniowy w Królestwie Polskim z 2 marca 1864 r. [fragment] Artykuł 1. Grunta zostające w posiadaniu włościan […] tak w dobrach prywatnych i najmiłościwiej rozdarowanych (majorackich)1, jako też w dobrach instytutowych (różnych zakładów) i rządowych, przechodzą na zupełną własność włościan w posiadaniu tych gruntów będących. […] Artykuł. 2. [W]łościanie uwolnieni zostają raz na zawsze od wszelkich bez wyłączenia powinności, jakimi na korzyść dziedziców obłożeni byli […], wszelkie dochodzenie zaległości i niedoborów […] zniesionych powinności ustaje i z tego tytułu żadne nowe dochodzenie w przyszłości miejsca mieć nie może. Na przyszłość włościanie obowiązani są wnosić do skarbu za nabytą przez nich na własność ziemię podatek gruntowy […]. Artykuł 3. Dziedzice dóbr prywatnych, instytutowych i najmiłościwiej rozdarowanych[…] otrzymują od rządu wynagrodzenie za zniesione powinności włościańskie. […] Artykuł 4. Razem z gruntem przez każdego włościanina nabytym przechodzą na własność jego zupełną wszelkie znajdujące się na tym gruncie mieszkalne i gospodarskie budowle, a zarazem inwentarz gruntowy, jako to: bydło, robocze narzędzia, zasiewy. Wiek XIX w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, oprac. M. Sobańska-Bondaruk, Lenard, Warszawa 1998, s. 307. 1 Dobra majorackie – majątki niepodzielne, dziedziczone przez najstarszego syna; tutaj rozdawane przez cara Na podstawie źródła i własnej wiedzy oceń prawdziwość poniższych zdań. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe. Wyjaśnij polityczną przyczynę wydania zacytowanego dokumentu. 1 – P 2 – F 3 – F Przykładowa odpowiedź Przyczyną wydania przez cara ukazu uwłaszczeniowego była chęć odciągnięcia (zniechęcenia) chłopów od udziału w powstaniu styczniowym. Zadanie 156.(NR17) Adachi Ginkō 1, Szwaczki, 1887 r. Podaj stosowaną w historiografii nazwę przemian kulturowych w Japonii, o których świadczy scena przedstawiona na ilustracji. Odpowiedź uzasadnij. Poprawne odpowiedzi Nazwa: – reformy / rewolucja Meiji; – europeizacja; – westernizacja; – amerykanizacja; – oświecenie [epoka światłych rządów]; – wyjście z izolacji. Przykładowe uzasadnienie: – Na ilustracji przedstawiono Japonki w dziewiętnastowiecznych strojach europejskich (dopasowane suknie z tiurniurą). – Na ilustracji przedstawiono Japonki pracujce w zakładzie krawieckim jedna z nich szyje na maszynie. – Obecność strojów, mebli i urządzeń charakterystycznych dla cywilizacji zachodniej. Zadanie 157.(NR17) Jacek Malczewski, Hamlet polski […], 1903 r. Podaj nazwę nurtu w sztuce, którego przykładem jest dzieło Malczewskiego, a następnie wyjaśnij ideową wymowę obrazu, interpretując jego treść w kontekście polskiej historii okresu zaborów. Poprawna odpowiedź Nazwa: symbolizm [modernizm / Młoda Polska / neoromantyzm]. Przykładowa interpretacja: Hamletowskiej pytanie Być albo nie być… dla Polaków przełomu XIX i XX wieku oznaczało dylemat wyboru między wolnością (walką o wolność Polski) a niewolą (akceptacją zniewolenia, braku niepodległego bytu). Obraz przedstawia te dwie wizje Polski pod postaciami kobiet: starsza – zakuta w kajdany – symbolizuje zniewolenie (przeszłość); młoda – zrywająca kajdany – symbolizuje wyzwolenie (przyszłość). Zadanie 158.(SP18) Spośród wydarzeń wymienionych w tabeli wybierz chronologicznie pierwsze i oznacz je literą A, a także chronologicznie ostatnie i oznacz je literą B. Poprawne odpowiedzi Konfederacja barska – A Abdykacja Stanisława Augusta – B Zadanie 159.(SP18) Na podstawie źródeł oraz własnej wiedzy wykonaj polecenia. Źródło 1. Fragment listu Klemensa Metternicha z 24 IX 1808 r. We Francji jest tylko jeden zawód, któremu droga otwarta na oścież do majątku, do tytułów, do stałego poparcia władcy, jest to zawód wojskowy; rzekłbyś, że Francja zaludniona jedynie żołnierzami i obywatelami stworzonymi do służenia im w pocie czoła. Teksty źródłowe do nauki historii w szkole średniej, nr 46, oprac. Skałkowski, Kraków 1923, s. 22. Źródło 2. Diagram. Struktura zawodowa nowej elity w cesarstwie Napoleona I Na podstawie: J. Tulard, Napoleon – mit zbawcy, Warszawa 2003, s. 357. Rozstrzygnij, czy dane z diagramu potwierdzają opinię Klemensa Metternicha o elicie władzy w napoleońskiej Francji, wyrażoną w źródle 1. Odpowiedź uzasadnij. Wyjaśnij, jaki czynnik wpłynął na strukturę zawodową nowej elity w cesarstwie Napoleona I. Poprawna odpowiedź Rozstrzygnięcie: Tak. Przykładowe uzasadnienie: Metternich uważał, że największą szansę na karierę polityczną i wzbogacenie się mają wojskowi, co potwierdzają dane z diagramu – wojskowi stanowili aż 59 % elity w cesarstwie Napoleona. Poprawna odpowiedź Wojny prowadzone przez Napoleona.. Zadanie 160.(SP18) Na podstawie źródeł oraz własnej wiedzy wykonaj polecenia. Źródło 1. Fragment uchwały sejmu o detronizacji Mikołaja I Długie cierpienia Nasze znane Światu całemu, przysięgą zaręczone przez dwóch Panujących, a pogwałcone tylekroć swobody, nawzajem i Naród Polski od wierności dziś panującemu uwalniają. Wyrze[kł] [car] Mikołaj słowa, że pierwszy ze strony naszej wystrzał stanie się na zawsze zatracenia Polski hasłem […]. Naród zatem Polski na Sejm zebrany oświadcza: iż jest niepodległym Ludem i że ma prawo temu Koronę Polską oddać, którego godnym jej uzna […]. Wiek XIX w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, oprac. M. Sobańska-Bondaruk, Lenard, Warszawa 1998, s. 181. Źródło 2. Fragment proklamacji niepodległości Węgier przez Zgromadzenie Narodowe My, Zgromadzenie Narodowe, prawnie reprezentujące państwo węgierskie, tym uroczystym oświadczeniem ustanawiamy Węgry suwerennym państwem […]. [Ś]miertelnie prześladowany naród węgierski został doprowadzony do tego kroku nie nadzwyczajnym zadufaniem i rewolucyjnym popędem, ale skrajną rozpaczą i koniecznością ratowania swego istnienia. Przeszło trzysta lat temu naród węgierski swym wolnym wyborem wezwał na tron królewski dynastię austriacką w oparciu o dwustronne zobowiązania. I te trzy wieki były niczym innym jak trzema wiekami nieprzerwanych cierpień. Wiek XIX w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, oprac. M. Sobańska-Bondaruk, Lenard, Warszawa 1998, s. 115–116. Rozstrzygnij, która z cytowanych uchwał została podjęta wcześniej. Odpowiedź uzasadnij. Podaj nazwy dynastii, które zostały pozbawione władzy decyzjami parlamentów. Podaj nazwy wydarzeń historycznych, podczas których parlamenty podjęły Decyzje przedstawione w źródłach. Poprawna odpowiedź Rozstrzygnięcie: Uchwała zacytowana w źródle 1. Przykładowe uzasadnienie: Ponieważ źródło 1. opisuje detronizację cara Mikołaja I przeprowadzoną przez sejm Królestwa Polskiego w 1831 r., natomiast źródło 2. dotyczy ogłoszenia niepodległości przez Węgry w 1849 r. Poprawne odpowiedzi Źródło 1. – dynastia Romanowów (Romanowowie) Źródło 2. – dynastia Habsburgów (Habsburgowie) Poprawne odpowiedzi Źródło 1. – powstanie listopadowe Źródło 2. – Wiosna Ludów / powstanie na Węgrzech 1848–1849 / rewolucja węgierska 1848– 1849 Zadanie 161.(SP18) Na podstawie źródła oraz własnej wiedzy wykonaj polecenia. Fragment artykułu współczesnego historyka Była pierwszą kobietą zatrudnioną jako pracownik naukowy na wyższej uczelni. Po śmierci męża Sorbona podjęła decyzję o przekazaniu jej katedry po nim. Znów zatem, jako pierwsza kobieta na świecie, została kierownikiem katedry w szkole wyższej. [Wkrótce] otrzymała drugą Nagrodę Nobla, tym razem w dziedzinie chemii. […] Wybuch wojny zastał ją w Paryżu. Nie chciała pozostać bezużyteczna. Postanowiła zorganizować służbę rentgenowską. Udało jej się urządzić 20 wozów służby radiologicznej. Często zdarzało się, że sama siadała za kierownicą furgonetki i jechała na linię frontu, gdzie długie godziny prześwietlała rannych. Po wojnie zajęła się zbieraniem funduszy na instytut radowy w Warszawie. Nigdy nie zapomniała, że jest Polką. Na podstawie: M. Janicka, Wielka i skromna […], „Mówią Wieki” 2011, nr 3, s. 58–59. Podaj imię i nazwisko uczonej, której dotyczy tekst. Podaj nazwę wojny, w czasie której uczona prowadziła działalność opisaną w tekście. Podaj nazwy dwóch pierwiastków, które odkryła uczona. Na podstawie tekstu wyjaśnij, o jakich przemianach społecznych świadczy kariera uczonej. Poprawna odpowiedź Maria Skłodowska-Curie Poprawna odpowiedź I wojna światowa Poprawna odpowiedź polon i rad Przykładowa poprawna odpowiedź Kariera uczonej świadczy o postępującym procesie emancypacji / równouprawniania kobiet. Zadanie 162.(SP18) Na podstawie źródeł oraz własnej wiedzy wykonaj polecenie. Źródło 1. Obrazy Jana Matejki Z. Żygulski, Sławne bitwy w sztuce, Warszawa 1996, s. 63. J. M. Michałowski, Jan Matejko, Warszawa 1979, il. 12. Źródło 2. Fragment biografii Jana Matejki W roku 1860 […] Matejko […] wkracza w dojrzały, niezwykle płodny okres działalności, w którym podejmuje wielkie zadania, nie tylko artystyczne. Jego twórczość staje się bowiem uwieńczoną powodzeniem próbą oddziaływania na społeczeństwo polskie; swymi kompozycjami z dziejów kraju przypomina innym krajom Europy nie tylko o świetnej przeszłości własnej ojczyzny, ale wprost o jej istnieniu, mimo wymazania z mapy Europy. Michałowski, Jan Matejko, Warszawa 1979, s. 7. Rozstrzygnij, czy tematyka obrazów zaprezentowanych w źródle 1. potwierdza opinię autora źródła 2. Odpowiedź uzasadnij, odwołując się do tematyki obu obrazów. Poprawna odpowiedź Rozstrzygnięcie: Tak Przykładowe uzasadnienie: Autor źródła 2. pisze o tym, że Matejko swoimi obrazami przypominał zarówno Polakom, jak i cudzoziemcom o chlubnej przeszłości Polski a obrazy przedstawione w źródle 1. przypominają o sukcesach w historii Polski: – bitwie pod Grunwaldem (źródło 1. A), w której Polacy wraz z Litwinami pokonali Zakon Krzyżacki; – zwycięstwach Stefana Batorego w wojnie z Moskwą (źródło 1. B). Zadanie 163.(S18) Na podstawie źródła oraz własnej wiedzy wykonaj polecenia. Tablica genealogiczna [fragment] Na podstawie: Dynastie Europy, red. A. Mączak, Wrocław 2009, s. 115. Uwaga: tablica zawiera tylko wybrane postacie; x – małżeństwo; pod imionami podano lata życia. Podaj nazwę dynastii, której przedstawicieli ukazano na drzewie genealogicznym. Uzupełnij tabelę – wpisz obok podanych wydarzeń imiona władców, za panowania których miały one miejsce. Oceń prawdziwość poniższych zdań. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe. Poprawna odpowiedź Hohenzollernowie Poprawne odpowiedzi A – Fryderyk Wilhelm IV B – Wilhelm II C – Fryderyk Wilhelm III D – Wilhelm I Poprawna odpowiedź 1. – F 2. – P 3. – P Zadanie 164.(SP18) Na podstawie źródeł oraz własnej wiedzy wykonaj polecenia. Źródło 1. Liczba zakładów przemysłowych w Stanach Zjednoczonych w latach 1869–1904 Źródło 2. Liczba robotników w Stanach Zjednoczonych w latach 1869–1904 Źródło 3. Wartość produkcji w Stanach Zjednoczonych w latach 1869–1904 Na podstawie: Wiek XIX w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, oprac. M. Sobańska-Bondaruk, Lenard, Warszawa 1997, s. 288. Sformułuj wniosek dotyczący związku między liczbą zakładów przemysłowych a wartością produkcji i liczbą robotników w Stanach Zjednoczonych w latach 1869–1904. Podaj stosowaną w historiografii nazwę dla określenia procesu, którego skutki zobrazowano na wykresach. Przykładowe odpowiedzi – Spadek liczby zakładów przemysłowych nie spowodował w ogóle spadku liczby zatrudnionych, natomiast produkcja wzrosła. – Na wykresach widać , że liczba zakładów przemysłowych w latach 1889 -1904 spadła, podczas gdy wartość produkcji bardzo wzrosła, choć wzrost liczby robotników był niewielki. – Wielkość produkcji nie zależała od liczby zakładów przemysłowych, a liczba zatrudnionych w przemyśle robotników wpływała na nią w niewielkim stopniu. Poprawna odpowiedź Koncentracja przemysłu / powstawanie monopoli (trustów) Zadanie 165.(SR18) Na podstawie źródła oraz własnej wiedzy wykonaj polecenie. Fotografia budowli wzniesionej w Paryżu przez Napoleona I G. Magi, Paryż, Florencja 1997, s. 94. Podaj nazwę tradycji, do której nawiązał cesarz Napoleon I, gdy nakazał budowę przedstawionego na fotografii obiektu, i wyjaśnij ideowy cel wzniesienia tej budowli. Przykładowa odpowiedź Nazwa: Napoleon nawiązywał do tradycji antycznej / starożytnego Rzymu / cesarstwa rzymskiego. Wyjaśnienie: W starożytnym Rzymie tak upamiętniano zwycięskich wodzów. Napoleon chciał w ten sposób upamiętnić swoje wojenne czyny. Zadanie 166.(SR18) Uporządkuj chronologicznie wydarzenia z historii Polski XIX wieku, od najwcześniejszego do najpóźniejszego – wpisz obok nich numery od 1 do 5, przy czym 1 – oznacza wydarzenie najwcześniejsze, a 5 – najpóźniejsze. Poprawna odpowiedź 1 – utworzenie Księstwa Warszawskiego 2 – utworzenie Wielkiego Księstwa Poznańskiego 3 – detronizacja cara Mikołaja I 4 – wybuch tzw. rabacji galicyjskiej 5 – powstanie Komisji Kolonizacyjnej Zadanie 167.(SR18) Na podstawie źródła oraz własnej wiedzy wykonaj polecenia. Zaznacz poprawne dokończenie zdania. Wojna, której dotyczy tekst, przyczyniła się do A. proklamacji II Republiki Francuskiej. B. utworzenia I Rzeszy Niemieckiej. C. utraty przez Francję Alzacji i Lotaryngii. D. powstania pierwszej Międzynarodówki. Rozstrzygnij, czy wiersz przedstawia konflikt z perspektywy Francji, czy – z perspektywy Prus. Odpowiedź uzasadnij, podając dwa argumenty. C Rozstrzygnięcie: Wiersz przedstawia wydarzenia z perspektywy Prus. Przykładowe uzasadnienie: W wierszu znajdujemy… – informacje o królu Wilhelmie – bohaterze – pogardliwe sformułowania dotyczące Napoleona III (np. „wdział galoty”) – ironizowanie zachowania posła francuskiego („jęki” posła) – autor o Wilhelmie mówi „a my za nim…” Zadanie 168.(SR18) Na podstawie źródła oraz własnej wiedzy wykonaj polecenie. Karykatura z XIX w. Na podstawie: Zaznacz poprawne dokończenie zdania i uzasadnij swój wybór. Karykatura przedstawia wynalazcę, którym był A. Louis Pasteur. B. Thomas Edison. C. Wilhelm Roentgen. D. Charles Darwin. Poprawna odpowiedź A Przykładowe uzasadnienie: Wynalazł szczepionkę przeciwko wściekliźnie – na rysunku widzimy mężczyznę trzymającego strzykawkę nad wściekłym psem. Mężczyzna ma anielskie skrzydła, co można interpretować jako symbol szczególnego posłannictwa, opiekuńczości. Zadanie 169.(SR18) Na podstawie źródeł oraz własnej wiedzy wykonaj polecenie. Źródło 1. Zejście pilota – rysunek satyryczny z marca 1890 r. P. Szlanta, Wilhelm II. Ostatni z Hohenzollernów, Warszawa 2015, s. nlb. (wkładka). Objaśnienie: Postać w koronie – cesarz Wilhelm II, postać schodząca z okrętu – Otto von Bismarck. Źródło 2. Fragment opracowania historycznego W 1891 r. władze pruskie wyraziły zgodę na prywatną naukę języka polskiego w znacznej części szkół ludowych. [W tym samym roku] wakujące stanowisko arcybiskupa gnieźnieńsko- -poznańskiego objął Polak Florian Stablewski. [W czerwcu 1893 r.] odbyły się kolejne wybory. W Poznańskiem wygrali zwolennicy ugody […]. 4 lipca większością 198 do 187 głosów parlament poparł podniesienie etatu armii. Osiemnastu posłów z Koła Polskiego, którzy głosowali za projektem, odegrało rolę przysłowiowego języczka u wagi. W podziękowaniu za poparcie cesarz w telegramie do Kościelskiego1 pisał: „Dziękuję Panu i pańskim ziomkom za okazaną mnie i domowi memu wierność. Jest ona wzorem dla wszystkich”. P. Szlanta, Wilhelm II. Ostatni z Hohenzollernów, Warszawa 2015, s. 302–303. 1 Józef Kościelski – ziemianin, literat, przywódca grupy ugodowców. Wyjaśnij wpływ wydarzenia zobrazowanego na rysunku satyrycznym na decyzje Polaków z Koła Polskiego w Reichstagu opisane w źródle 2. Przykładowa odpowiedź Dymisja Bismarcka – ukazana w źródle 1. – spowodowała złagodzenie antypolskiego kursu polityki rządu, o czym świadczą podane w źródle 2. decyzje władz z 1891 r. W rezultacie tych zmian posłowie Koła Polskiego w Reichstagu udzielili poparcia polityce Wilhelma II, który dążył do wojny, a wcześniej jej przeciwnikiem był Bismarck. Zadanie 170. (NR18) stosowaną w historiografii nazwę wydarzenia, z okazji którego wybito medal. dlaczego w symbolice medalu nawiązano do wydarzenia z okresu średniowiecza. W odpowiedzi odwołaj się do elementów graficznych i napisów na medalu. Prawidłowa odpowiedź pokój (traktat) w Tylży / utworzenie Księstwa Warszawskiego Prawidłowa odpowiedź Odpowiedź powinna zawierać elementy: a) wyjaśnienie powodów nawiązania do średniowiecza. Np.: w symbolice medalu nawiązano do wydarzenia ze średniowiecza (zjazd gnieźnieński), aby zwrócić uwagę na analogię sojuszu cesarsko-polskiego. Świadczą o tym: b) odwołanie się do napisów (stare piękno przywrócone, Otton III i Bolesław, rok 1000; Napoleon i Fryderyk August, rok 1807); c) odwołanie się do elementów graficznych (tron, insygnia koronacyjne). Zadanie 171.(NR18) Źródło 1. Diariusz sejmu [fragment] Długie cierpienia nasze znane światu całemu […] naród polski od wierności dziś panującemu uwalniają. […] Wyrzeczone […] przez samego [cara] Mikołaja słowa, że pierwszy ze strony naszej wystrzał stanie się na zawsze zatracenia Polski hasłem, […] nie zostawiają[nic], jak tylko rozpacz szlachetną. Naród zatem polski, na sejm zebrany, oświadcza: iż jest niepodległym ludem i że ma prawotemu koronę polską oddać, którego godnym jej uzna […]. Teksty źródłowe do nauki historii w szkole, nr 30, Warszawa 1958, s. 11. Źródło 2. Banknoty wyemitowane w Królestwie Polskim stosowaną w historiografii nazwę wydarzenia, podczas którego podjęto uchwałę przedstawioną w źródle 1. który z banknotów (A czy B) zaprezentowanych w źródle 2. nawiązuje symboliką do decyzji opisanej w źródle 1. Odpowiedź uzasadnij. Prawidłowa odpowiedź powstanie listopadowe / sejm powstańczy / detronizacja cara Mikołaja I Prawidłowa odpowiedź Rozstrzygnięcie: A Przykładowe uzasadnienie: Do źródła 1. nawiązuje herb – „Orzeł” symbol Polski i „Pogoń” symbol Litwy – połączone koroną. Nie ma tu dwugłowego orła Romanowów zgodnie z decyzją ze źródła 1., gdyż dokonano detronizacji cara Mikołaja I i przestał on być władcą Królestwa Polskiego. Zadanie 172.(NR18) Podaj stosowane w historiografii nazwy dwóch konfliktów zbrojnych, do których odnosi się rysunek satyryczny. Prawidłowa odpowiedź – powstanie styczniowe – wojna secesyjna / wojna domowa w USA Zadanie 173.(NR18) Na podstawie źródła i własnej wiedzy zaznacz poprawne dokończenie zdania i uzasadnij swój wybór. Karykatura przedstawia wynalazcę, którym był A. Louis Pasteur. B. Thomas Edison. C. Wilhelm Roentgen. D. Charles Darwin. Prawidłowa odpowiedź Odpowiedź: A Przykładowe uzasadnienie: Wynalazł szczepionkę przeciwko wściekliźnie – na rysunku widzimy mężczyznę trzymającego strzykawkę nad wściekłym psem. Mężczyzna ma anielskie skrzydła, co można interpretować jako symbol szczególnego posłannictwa, opiekuńczości. Zadanie 174.(NR18) Fragment dokumentu programowego z końca XIX w.[N]ajwiększym błędem jest zakładać, że jedna klasa społeczna jest z natury wroga drugiej, czyli że bogaci i proletariusze mają w naturze walkę w bezlitosnym pojedynku ze sobą. Rzecz tak bardzo sprzeczna z rozumem i prawdą. Prawdą natomiast jest, że tak jak w ciele ludzkim różne członki układają się wzajemnie i tworzą tę harmonijną równowagę nazywaną symetrią, tak też i chciała natura, aby w społeczności ludzkiej harmonizowały ze sobą te dwie klasy i aby w efekcie dawały równowagę. Na podstawie: Źródła i materiały do nauczania historii, red. S. Sierpowski, Warszawa 1998, s. 204–206. Zaznacz poprawne dokończenie zdania i uzasadnij swój wybór. Tekst jest krytyką ideologii A. konserwatywnej. B. liberalnej. C. narodowej. D. marksistowskiej. Prawidłowa odpowiedź Odpowiedź: D Przykładowe uzasadnienie: W tekście została poddana krytyce idea walki klas, która jest charakterystycznym elementem ideologii marksistowskiej. Zadanie 175.(SP19) Na podstawie źródła i własnej wiedzy wykonaj polecenie. Pamiętnik markiza de Bouille [fragment] [B]urżuazja stała wyżej od szlachty pod względem bogactw, talentu i walorów osobistych.[…] Zdawała sobie sprawę z tej wyższości, a jednak była wszędzie poniżana i przez przepisy wojskowe odsunięta od zajmowania stanowisk w armii. Niedostępne do pewnego stopnia były dla niej również wysokie stanowiska kościelne, ponieważ biskupów wybierano z zasady spośród magnatów, a wielkich wikariuszy spośród szlachty […]. Na wysokie stanowiska również jej nie przyjmowano, większość zaś dworów suwerennych dopuszczała do swego towarzystwa tylko szlachtę. Nawet na stanowisko referendarza […] wymagano w ostatnim czasie dowodów pochodzenia szlacheckiego. E. Lenard, Z. Morawski, A. Żuberek, Historia w tekstach źródłowych […], Warszawa 2003, s. 88. Rozstrzygnij czy – zdaniem autora tekstu – burżuazja miała takie same przywileje jak szlachta? Odpowiedź uzasadnij, przywołując dwa argumenty. Prawidłowa odpowiedź Rozstrzygniecie: Nie Przykładowe uzasadnienia: – Szlachta sprawowaBa urzdy, peBniBa godno[ci ko[cielne. WynikaBo to z przynale|no[ci do stanu poprzez urodzenie. Burżuazja, mimo iż, była bogatsza czy lepiej wykształcona nie miała takich możliwości. – W przeciwieDstwie do szlachty bur|uazja byBa pozbawiona jakichkolwiek przywilejów i wszystkie ważniejsze urzędy i stanowiska w państwie były dla nich nieosiągalne. Zadanie 176.(SP19) Na podstawie źródła i własnej wiedzy wykonaj polecenie. Uchwała Sejmu [fragment] Długie cierpienia nasze znane są całemu światu. Przysięgą poręczone przez dwu panujących, a pogwałcone tylekroć swobody – nawzajem i naród polski od wierności wobec dzisiejszego panującego uwalniają. […] Naród zatem polski, na sejmie zebrany, oświadcza: iż jest niepodległym ludem i że ma prawo temu koronę polską oddać, którego godnym jej uzna, po którym z pewnością będzie się mógł spodziewać, iż mu zaprzysiężonej wiary i zaprzysiężonych swobód […] dochowa. W. Sochacki, Historia […] XIX i XX wiek, Warszawa 2002, s. 76. Oceń prawdziwość poniższych zdań. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe. Zadanie 177.(SP19) Na podstawie źródła i własnej wiedzy wykonaj polecenia. O urządzeniu włościan w Królestwie Polskim Artykuł 1. Ziemie pozostające w użytkowaniu włościan w majątkach prywatnych, […] i państwowych stają się zupełną własnością używających ich włościan. Artykuł 2. […] uwalnia się włościan na zawsze od wszystkich bez wyjątku powinności, do których byli obowiązani na rzecz właścicieli ziemskich: od pańszczyzny, okupu w pieniądzach, czynszu, danin w naturze itp. Artykuł 11. Włościanie […] zachowują prawo do tych wygód, z których korzystali na zasadzie […] kontraktów, umów słownych, jak też na zasadzie zwyczaju, […] prawo otrzymywania drzewa budulcowego, drwa, zbierania chrustu […], liści na podściółkę, prawo pasienia w lasach pańskich. G. Chomicki, L. Śliwa, Wiek XIX. Teksty źródłowe, Kraków 2001, s. 289–290 Podaj numer artykułu z cytowanego źródła, w którym jest mowa o serwitutach, i wyjaśnij, czym one były. Zaznacz poprawne dokończenie zdania Cytowany dokument został wydany podczas A. powstania kościuszkowskiego. B. powstania listopadowego C. powstania krakowskiego. D. powstania styczniowego. Prawidłowa odpowiedź Numer artykułu: artykuł 11 Przykładowe wyjaśnienie: Uprawnienia chłopów do korzystania z dworskich [łąk i pastwisk oraz] lasów. D Zadanie 178.(SP19) Na podstawie planów i własnej wiedzy wykonaj polecenia. Wieś Osiek (Bydgoskie) w XIX w. Encyklopedia historii gospodarczej Polski do 1945 roku, t. II, red. M. Kamler, Warszawa 1981, s. 496. Rozstrzygnij, który z planów (A czy B) odnosi się do sytuacji we wsi Osiek po uwłaszczeniu. Podaj nazwę sposobu uprawy roli, który został zaprezentowany na planie A. Prawidłowa odpowiedź D Prawidłowa odpowiedź Trójpolówka Zadanie 179.(SP19) Uzupełnij tabelę – przyporządkuj polskim wynalazcom i odkrywcom właściwe osiągnięcia. Odpowiedzi wybierz spośród podanych. wprowadzenie nazwy „witamina” – skroplenie powietrza – odkrycie promieniotwórczości – skonstruowanie lampy naftowej – odkrycie dwóch pierwiastków: polonu i radu Prawidłowe odpowiedzi Zygmunt Wróblewski, Karol Olszewski – skroplenie powietrza Kazimierz Funk – wprowadzenie nazwy „witamina” Ignacy Łukasiewicz – skonstruowanie lampy naftowej Maria Skłodowska-Curie – odkrycie dwóch pierwiastków: polonu i radu Zadanie 180.(SP19) Na podstawie danych z tabeli i własnej wiedzy wykonaj polecenia. Tabela. Plony czterech zbóż na ziemiach polskich (w kwintalach z 1 ha) Podaj nazwę obszaru, na którym plony zbóż były najwyższe w okresie 1878–1913. Podaj nazwę zaboru, który osiągał najwyższe rezultaty w produkcji zbóż w latach 1878–1913. Prawidłowa odpowiedź Śląsk Prawidłowa odpowiedź zabór pruski Zadanie 181.(SPP Francuska karykatura z 1898 roku Interpretując treść źródła, wyjaśnij, na czym polegała polityka mocarstw światowych wobec Chin na przełomie XIX i XX wieku. Zaznacz poprawne dokończenie zdania. Polityka USA wobec Chin na początku XX wieku nosi nazwę A. polityki merkantylistycznej. B. dyplomacji dolarowej. C. polityki otwartych drzwi. D. polityki izolacjonizmu. Przykładowa odpowiedź Polityka polegała na rywalizacji mocarstw o strefy wpływów na terytorium Chin. Ciasto z napisem „Chiny” kroją Wielka Brytania (królowa Wiktoria), Niemcy (cesarz Wilhelm II Hohenzollern), Rosja (car Mikołaj II) i Japonia (samuraj – alegoryczne ukazanie tego kraju). Francja (Marianna) nie zasiada przy stole (stoi za carem Mikołajem II). W tle widać protestującego urzędnika chińskiego (z czasów dynastii Qing). Prawidłowa odpowiedź C Zadanie 182.(SR19) Na podstawie źródeł i własnej wiedzy wykonaj polecenie. Źródło 1. O poglądach kanclerza Metternicha Metternichowi sprawiła satysfakcję nauczka, jaką otrzymała monarchia rosyjska, a wraz z nią każda inna monarchia kokietująca konstytucjonalizm; odczuwał nawet […] radość z nieszczęścia rosyjskiego rywala. […] Wraz z Rosją ucierpiały na tym Prusy i Austria, także posiadające polskich poddanych. […] Wszystkie trzy mocarstwa musiały więc być zainteresowane zdławieniem polskiego powstania narodowego. F. Herre, Metternich, Warszawa 1996, s. 324. Źródło 2. Fragment opracowania historycznego Wybuch powstania został przyjęty z zadowoleniem w Wiedniu, ponieważ zmuszało ono Rosję do osłabienia aktywności na Bałkanach. Petersburg bowiem ani na chwilę nie zrezygnował z pozycji utraconych w wyniku wojny krymskiej. Popierał słowiańskie ruchy wyzwoleńcze, po cichu zaopatrywał Serbię w broń. Tę politykę obserwowano w Wiedniu z niepokojem. Garlicki, Historia 1815–1939. Polska i świat, Warszawa 2000, s. 117. Rozstrzygnij, czy opinie przedstawione w obu źródłach dotyczą tego samego powstania. Prawidłowa odpowiedź Rozstrzygnięcie: nie Przykładowe uzasadnienie: W źródle 1. jest mowa o Metternichu, który był kanclerzem Austrii w I poł. XIX wieku, a więc mógł odnosić swoją opinię do powstania listopadowego. Natomiast w źródle 2. jest mowa o skutkach wojny krymskiej, a więc opis dotyczy powstania styczniowego. Zadanie 183.(SR19) Na podstawie źródła i własnej wiedzy wykonaj polecenie. Wyjaśnij wymowę ideową rysunku, odwołując się do faktografii. Przykładowa odpowiedź Rysunek został opublikowany w 1867 roku, a więc po zwycięskiej wojnie Prus z Austrią. Francja ostrzega sąsiada przed kolejnymi planami ekspansji. Zadanie 184.(SR19) Na podstawie źródła i własnej wiedzy wykonaj polecenie. Ignacy Chrzanowski o przyczynach upadku Rzeczypospolitej My byliśmy podobni do chorego, który zachorował wprawdzie z własnej nieopatrzności, ale który się na koniec opatrzył i zaczął leczyć […]. Lecz wtedy przyszło trzech sąsiadów chciwych na jego ojcowiznę, którzy już dawniej, jak mogli, odpędzali lekarzy od jego łóżka, a teraz, kiedy wstał, to go zamordowali. J. Małecki, Zarys dziejów Polski […], Kraków 1991, s. 237–238. Rozstrzygnij, czy w źródle zostały zaprezentowane poglądy warszawskiej czy krakowskiej szkoły historycznej. Odpowiedź uzasadnij. Prawidłowa odpowiedź Rozstrzygnięcie: szkoła warszawska Przykładowe uzasadnienie: Przedstawiciele warszawskiej szkoły historycznej upatrywali przyczyn upadku Rzeczypospolitej w czynnikach zewnętrznych, tj. w działaniach państw sąsiednich – a tego dotyczy tekst. Zadanie 185.(SR19) Źródło A Fragment opracowania współczesnego badacza Życiu ludzkiemu nadano nowe ramy, nowe zarówno pod względem fizycznym, jak i społecznym. Trzy czynniki sprawiły, iż stworzenie nowego świata stało się możliwe: liberalna demokracja, badania naukowe i industrializacja. […] Żaden z tych czynników nie był wynalazkiem XIX wieku, wszystkie trzy zrodzone były w dwu poprzednich stuleciach. Zasługą XIX wieku nie było ich wynalezienie, lecz wdrożenie w życie. […] Wiek XIX był w istocie wiekiem rewolucyjnym. Tej rewolucji nie należy jednak szukać na barykadach. […] Oto zwyczajni ludzie, olbrzymie masy społeczne – znaleźli się nagle w warunkach życiowych diametralnie różnych od tych, w których dotychczas żyli. Życie publiczne zostało wywrócone do góry nogami. Rewolucja to nie powstanie przeciwko istniejącemu porządkowi, lecz wprowadzenie nowego porządku będącego odwróceniem starego. J. Ortega y Gasset, Bunt mas i inne pisma socjologiczne, Warszawa 1982, s. 60–61. Na podstawie źródła A i własnej wiedzy wykonaj polecenie. Wyjaśnij, na czym – zdaniem autora tekstu – polegał rewolucyjny charakter XIX wieku. Przykładowa odpowiedź Zdaniem autora rewolucyjny charakter XIX wieku polegał na rzeczywistej zmianie warunków życia ogromnych mas ludzi. Zadanie 186.(SR19) Źródło Fragment wspomnień Lucjana Rudnickiego W blichu 1 Widzewskiej Manufaktury pięćdziesiąt lat temu pracowali chłopi z bliższych dalszych okolic, przetykani Niemcami, i mimo że zaprzęgli się do nowej pańszczyzny, umieli cenić dobrodziejstwo i potęgę maszyny. Rozumieli instynktownie, że rodzi się tu nowy społeczny porządek, wyższy od tego na wsi. A w każdej zbiorowej pracy pojawia się nowa więź, nowa siła i nowe przytakiwanie życiu, nawet gdy praca jest niewolną, jeżeli staje się punktem wyjścia do spodziewanego lepszego bytu. […] W owym czasie chłop polski, uciekając od bydlęcej doli, nie tylko nie miał zamiarów maszynoburczych, ale błogosławił maszyny i fabrykanta. Wprawdzie nie bogato się żyło rodzinnie robotniczej za sto dwadzieścia groszy dziennie, ale w stosunku do bytu na wsi za pięć czeskich (trzydzieści groszy) lub co najwyżej za czterdziestkę, zdobywaną dorywczo przy karczowaniu poręby, był to społeczny awans. […] Jakie śmieszne jest gadanie o wyższości pracy wśród przyrody i bezmyślności jej przy maszynie! L. Rudnicki, Stare i nowe, t. I, Warszawa 1948, s. 68. 1 Blich – miejsce, gdzie bielono płótno. Wyjaśnij, dlaczego autor tekstu uważa życie robotników w mieście za lepsze od życia chłopów na wsi. Przykładowa odpowiedź Zdaniem autora życie w mieście gwarantowało wyższy standard życia, oznaczało awans społeczny. Zadanie 187.(NR19) Fragment aktu założenia konfederacji My senatorowie, ministrowie [Rzeczypospolitej], widząc, że już dla nas nie masz[Rzeczypospolitej], iż sejm dzisiejszy, na niedziel tylko sześć zwołany, przywłaszczywszy sobie władzę prawodawczą na zawsze, a już przeszło przez lat półczwarta [tj. trzy i pół roku] ciągle ją ze wzgardą praw uzurpując, połamał prawa kardynalne, zmiótł wszystkie wolności szlacheckie, a w dniu trzeciego maja w rewolucję i spisek przemieniwszy się, nową formą rządu, za pomocą mieszczan, żołnierzy, narzuconą sukcesję tronu postanowił, królowi od przysięgi, na pacta conventa wykonanej, uwolnić się dozwolił, władzę królów rozszerzył, rzeczpospolitą w monarchię zamienił, szlachtę bez posesji od równości i wolności odepchnął[…], w wojnę szkodliwą przeciwko Rosji, sąsiadki naszej najlepszej, najdawniejszej z przyjaciół i sprzymierzeńców naszych, wplątać nas usiłował. Wiek XVI–XVIII w źródłach […], oprac. M. Sobańska-Bondaruk, Lenard, Warszawa 1999, s. 438. stosowaną w historiografii nazwę konfederacji, której akt założenia przedstawia źródło. Odpowiedź uzasadnij. Zaznacz poprawne dokończenie zdania. Cytowany dokument powstał A. przed elekcją Stanisława Augusta Poniatowskiego. B. przed pierwszym rozbiorem Rzeczypospolitej. C. po powstaniu Komisji Edukacji Narodowej. D. po wybuchu powstania kościuszkowskiego. Prawidłowa odpowiedź Nazwa: konfederacja targowicka Przykładowe uzasadnienia: – W źródle jest zawarta krytyka Sejmu Wielkiego i jego reform w tym Konstytucji 3 maja (zniesienie praw kardynalnych, wprowadzenie dziedziczności tronu). – źródło przedstawia Rosję jako sprzymierzeńca. – Odnosi się do wydarzeń po uchwaleniu Konstytucji 3 maja, co oznacza że jest to konfederacja targowicka. Prawidłowa odpowiedź C Zadanie 188.(NR19) Źródło 1. Fragment patentu cesarza Ferdynanda Kraków nie dopełnił […] warunków swego niepodległego bytu. […] Kiedy […] miasto popadło pod władzę pewnej liczby konspiratorów, którzy uzurpowali sobie tytuł rządu rewolucyjnego na całą Polskę, i powoływali mieszkańców wszystkich prowincji dawnego Królestwa Polskiego do powstania i wzięcia za broń przeciw istniejącym rządom, uzbrojone bandy z terytorium Krakowa napadły i nasze kraje. Rezultatem tych deliberacji była umowa […], na mocy której trzy opiekuńcze mocarstwa, odwołując i uchylając się od traktatów zawartych 3 maja 1815 r. względem miasta Krakowa, postanowiły w mowie będące miasto i okręg jego oddać w posiadania nasze, tak jak było przed pokojem wiedeńskim 14 października 1809 r. za panowania naszego najjaśniejszego ojca i poprzednika. M. Kallas, M. Przymkowski, Historia ustroju i prawa w Polsce […], Warszawa 2006, s. 178–179. Źródło 2. Mapa. Ziemie polskie w I połowie XIX wieku K. Jonca, Rozwój gospodarczy Polski do 1939 roku, Wrocław 2000, s. 109. tabelę – wpisz nazwy państw, w których granicach znajdował się w poszczególnych latach Kraków. Podaj stosowaną w historiografii nazwę wydarzenia, o którym mowa w podkreślonym fragmencie tekstu. Prawidłowa odpowiedź 1808 – Cesarstwo Austriackie [Austria] 1816 – Rzeczpospolita Krakowska [Wolne Miasto Kraków] 1848 – Cesarstwo Austriackie [Austria] Prawidłowa odpowiedź Powstanie krakowskie Zadanie 189.(NR19) Źródło 1. Fragment konstytucji Artykuł 5. Korona książęca […] jest dziedziczną w osobie Króla Saskiego, jego potomków, dziedziców i następców w porządku następstwa ustanowionego w domu saskim. Artykuł 6. Rząd jest w osobie króla. On sprawuje w całej swojej zupełności urzędowanie władzywykonawczej. Od niego wychodzą projekta ustaw. Wiek XIX w źródłach […], oprac. M. Sobańska-Bondaruk, Lenard, Warszawa 1999, s. 40. Rozstrzygnij, która ilustracja (A czy B) przedstawia godło państwa opartego na zasadach opisanych w źródle 1. Odpowiedź uzasadnij. Prawidłowa odpowiedź Rozstrzygnięcie: A Przykładowe uzasadnienie: Źródło 1. jest fragmentem konstytucji Księstwa Warszawskiego, która zakładała unię personalną Saksonii z Księstwem (król saski był księciem warszawskim). Na ilustracji A zostało przedstawione godło Księstwa Warszawskiego, które uwzględnia symbolikę dynastii Wettinów i symbolikę Polski. Zadanie 190.(NR19) Źródło 1. Fragment opracowania historycznego Regulacja uwłaszczeniowa stworzyła […] dość duże gospodarstwa kmiece oraz poważną liczebnie grupę ludności bezrolnej. Po uwłaszczeniu […] nasiliły się procesy rozdrabniania gruntów chłopskich […] i powiększania gospodarstw […] kosztem drobnych rolników, […] następowała również koncentracja ziemi […] w rękach właścicieli folwarków. Szybko rosło zatrudnienie najemne w folwarkach i u bogatych chłopów. J. Zdrada, Historia Polski 1795–1914, Warszawa 2015, s. 272. Rozstrzygnij, czy tekst dotyczy przebiegu uwłaszczenia w zaborze pruskim, czy w Królestwie Polskim. Odpowiedź uzasadnij, odwołując się do obu źródeł. Obraz przedstawia pozytywną wizję amerykańskiej ekspansji na Dziki Zachód, świadczą o tym następujące elementy: – kierunek pozytywnych, cywilizacyjnych zmian (postępu) biegnie ze wschodu na zachód; – „dzika” Ameryka (Indianie, bizony) ustępuje pod naporem cywilizacji (rolnictwo, transport kolejowy, telegraf); – w centralnej części obrazu znajduje się personifikacja postępu (cywilizacji): kobieta w białej szacie z gwiazdą na czole, z podręcznikiem szkolnym w ręku, rozwijająca trakcję telegraficzną (same pozytywne elementy); – symbolika światła i ciemności: światło (cywilizacja, postęp) nadchodzi od wschodu, mrok (dzikość, natura) ustępuje na zachód. Zadanie 191. (NR19) Obraz Johna Gasta z 1872 roku Wyjaśnij, jaką wizję amerykańskiej ekspansji na Dziki Zachód propaguje ten obraz. W odpowiedzi odwołaj się do jego elementów graficznych. TEMATY WYPRACOWAŃ Scharakteryzuj sytuację gospodarczą na ziemiach polskich w latach 1815–1914 (SR09) Bić się czy nie bić? Scharakteryzuj i oceń postawy Polaków wobec zaborców w XIX wieku (SR14) Zmierzch wielkich dynastii. Porównaj przyczyny końca panowania dynastii rządzących w państwach zaborczych. (SR15) Czy zgadzasz się z opinią opublikowaną w XIX w. na łamach emigracyjnego pisma „Baczność”, że rewolucja społeczna, ażeby była narodową – potrzebuje powstania. Powstanie, żeby żyć – potrzebuje rewolucji społecznej? Odpowiedź uzasadnij. W pracy odwołaj się do materiałów źródłowych. (NR15) Na podstawie: Teksty źródłowe do nauki historii w szkole, nr 35, Warszawa 1959, s. 31. TEMATY WYPRACOWAŃ(dalsza część) Scharakteryzuj i oceń postawy Polaków wobec władzy państwowej w Królestwie Polskim w latach 1815–1830. (SR17) Małe państwo wielkich nadziei. Uzasadnij trafność tego określenia w stosunku do Księstwa Warszawskiego, charakteryzując ustrój polityczny, wysiłek militarny i gospodarczy tego państwa. W pracy wykorzystaj materiały źródłowe. (NF17) Strona wykorzystuje pliki cookies, by działać prawidłowo oraz do celów analitycznych, reklamowych i społecznościowych. OK, Rozumiem Privacy Overview This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are as essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience. Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.

Bitwa pod Stoczkiem - walka o morale. Zwycięstwo sił polskich w pierwszej regularnej batalii powstania listopadowego nie miało kluczowego znaczenia strategicznego. Miało jednak duże znaczenie

^{Zabór pruski. Sytuacja Polaków w zaborze pruskim pogorszyła się po zjednoczeniu Niemiec. Władze niemieckie podejmowały różne działania przeciw Polakom: walka z Kościołem katolickim (kulturkampf), zwalczanie polskiego języka, germanizacja szkolnictwa, represje ekonomiczne. Antypolską politykę prowadziła także niemiecka organizacja Hakata. Walka Polaków z germanizacją wiązała} Konsekwencją upadku powstania listopadowego było zaostrzenie polityki trzech zaborców wobec społeczeństwa polskiego. Upadek tego powstania najbardziej odczuło społeczeństwo Królestwa Polskiego, które podane zostało polityce bezwzględnej rusyfikacji. Carat dążył do jak najściślejszego podporządkowania Królestwa Polskiego Rosji

ቆዦኽθφን ψешեዳ
1. Ескω ущэ ебрխጺо
2. Σазፉц አпрዪ ርω
3. Друрса заςυ եбግςէбοтε
Г эሗа елаዠищևኸеφ

Represje w dziedzinie kultury i religii. - zamknięcie Uniwersytetu Warszawskiego i Towarzystwa Przyjaciół Nauk. - utworzenie Warszawskiego Okręgu Naukowego (1839), podległego bezpośrednio Ministerstwu Oświaty w Petersburgu. - na „ziemiach zabranych” zamknięcie Uniwersytetu Wileńskiego i Liceum Krzemienieckiego. Trzy krótkie pytania: jakie były skutki powstania listopadowego dla Królestwa Polskiego? czym była Wielka Emigracja? gdzie i kiedy wybuchło powstanie krakows

160 lat temu, 22 stycznia 1863 r., Manifestem Tymczasowego Rządu Narodowego rozpoczął się największy w XIX w. polski zryw narodowy – Powstanie Styczniowe. Walka z rosyjskim zaborcą zjednoczyła Polaków, Litwinów, Białorusinów i Ukraińców, odciskając piętno we wspólnej pamięci i stając się inspiracją dla kolejnych pokoleń bohaterów walk o wolność. „Musimy złożyć

Ziemie polskie po powstaniu listopadowym a) zabór rosyjski – zniesiono niezależność Królestwa Polskiego i represjonowano ludność polską.Rozpoczęte w listopadową noc powstanie narodowe było największym wysiłkiem zbrojnym w polskich walkach wyzwoleńczych XIX wieku.Skutki powstania listopadowego w Królestwie Polskim. a.

5. Ziemie polskie w latach 1831–1848 – podręcznik – karta pracy ucznia – mapa ścienna − zeszyt ćwiczeń 1. Represje po upadku powstania listopadowego 2. Królestwo Polskie w cieniu Cytadeli 3. Represje w zaborze pruskim 4. Działalność spiskowa 5. Powstanie krakowskie 6. Rabacja galicyjska XX.3 XX.5 XXI.2 − wyjaśnia znaczenie

O5Ikp81.